Nog een koloniaal juk dat moet afgeworpen worden. Democratie hoort in Europa waar het geboren en getogen is. Dit schoentje past Afrika niet. Afrikanen zijn bekwaam genoeg om hun eigen model uit te vinden.

Opvoeding en opleiding zijn enorm bepalend voor wie je wordt. Is me dat duidelijk geworden na al die jaren Afrika of hoort dat bij de levenservaring die een mens geleidelijk aan opdoet? Het is alleszins hier dat ik het belang van onderwijs echt begrepen heb, maar dat is een ander verhaal.

Wie opgroeit in West-Afrika, doet dat in een bijzonder hiërarchische cultuur. Je leeftijd is van geen belang, wel voor wie en na wie je geboren bent. Dit bepaalt je plaats in het geheel en geeft aan wie je gehoorzaamt en wie je beveelt. Tegenspreken doe je niet. De hiërarchie is heilig. Veralgemeningen kloppen nooit, maar toch heeft een groot deel van de bevolking weinig kaas gegeten van samenspraak, overleg en open communicatie.

Ik heb het geprobeerd bij mijn werknemers. In het begin had ik het naar mijn westers idee fantastische plan opgevat maandelijks een personeelsvergadering te organiseren waarop iedereen zijn ideeën en verzuchtingen kwijt kon. De ene helft had helemaal niets te zeggen want nooit iets te zeggen gehad. De andere helft wou wel van de gelegenheid gebruik maken en vroeg onbenulligheden als kunnen we ’s middags op de bank zitten in plaats van op de stoelen. Het werd een grote flop, die ik na een tweetal keren heb afgeblazen.

De gewoonten van waar ik vandaan kom leer ik evenmin af, maar ik ben overgestapt naar een eerder individuele samenspraak. Van persoon tot persoon, dit lukt beter maar het blijft zoeken. Op politiek vlak zou ik een verlicht despotisme voorstellen. Maar dan maak ik dezelfde fout. Er is een groeiende intellectuele middenklasse. Afrikanen moeten en kunnen een eigen model ontwikkelen. Daarin geloven is de boodschap.

TIP 1
Wanneer je in Afrika werkt in samenspraak met je werknemers, doe het individueel.